نوآوری چیست و انواع آن کدام است؟ اهمیت نوآوری سازمانی

مغز ما تمایل دارد ما را در منطقه امنی که در آن زنده می‌مانیم، نگه دارد تا مبادا دستمان زخم نشود! اما اگر روحمان بخاطر دوری از نوآوری بمیرد، اهمیت چندانی ندارد. چون هنوز نفس می‌کشیم! به همین دلیل است که اگر انسان‌ها وارد مسیر کسب آگاهی و دانش نشوند، حتی یک بار هم به تعریف نوآوری فکر نمی‌کنند. تاکنون به این فکر کرده بودید که اگر چنین مفهومی وجود نداشت، الان بشر کجا بود؟ آیا هواپیما، گوشی موبایل یا حتی اینترنت وجود داشت؟ گاهی لازم است در برابر مغزمان قیام کنیم و به دنبال نوآوری برویم.

نوآوری مدیریت شده در سازمان می‌تواند محل کار شما را به یک فضای منحصر به فرد، هم برای مشتریان و هم برای کارمندان، تبدیل کند. این همان نکته‌ای است که برای وفادارسازی به آن نیاز دارید؛ چیزی را ارائه کنید که در هیچ جای دیگری مشابه آن پیدا نمی‌شود. با مطالعه این مقاله اطلاعاتی درباره نوآوری سازمانی به دست خواهید آورد و ایده‌های جدیدی برای توسعه کسب و کارتان پیدا می‌کنید.

تعریف نوآوری چیست؟

زمانی که سوال «نوآوری چیست» را از مردم می‌پرسیم، پاسخ‌های متفاوتی می‌گیریم که درصد زیادی از آن‌ها درست نیستند. بسیاری از افراد خلاقیت و نوآوری را به یک شکل تعریف می‌کنند؛ این دو مفهوم ارتباط تنگاتنگی باهم دارند، اما مترادف نیستند. تفاوت آن‌ها را در یک جمله می‌توان خلاصه کرد:

زمانی که شما محصول یا خدماتی جدید به بازار عرضه می‌کنید یا متد مدیریتی نوینی برای سازمان خود در پیش می‌گیرید، نوآوری یا ابداع (Innovation) انجام داده‌اید.
جهان امروز با سرعت بسیاری به سمت تغییرات جدیدتر پیش می‌رود. به همین دلیل کسب و کارهایی که بدون نوآوری به کار خود ادامه می‌دهند، محکوم به فنا هستند؛ مثل کسب و کارهای سنتی که کم‌کم بازار را از دست می‌دهند و حذف می‌شوند.

پس برای پاسخ به سوال تعریف نوآوری چیست، باید بگوییم زمانی که ایده‌ای خلاقانه را عملی می‌کنیم و با استفاده از آن محصول، خدمات یا فرآیند جدیدی ارائه می‌دهیم، نوآوری انجام داده‌ایم.

انواع نوآوری در سازمان چیست؟

در تعریف نوآوری درباره انواع نوآوری هم صحبت شده است، ما هم در این بخش آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

• نوآوری در بازار: ایجاد تغییرات در کانال‌های توزیع محصولات یا خدمات برای ارائه پاسخ بهتر به نیاز مشتریان و فعالیت بر اساس ارزش‌های آن‌ها. به طور کلی این مفهوم برای بهینه‌سازی آمیخته بازاریابی 4P (محصول، قیمت، محل توزیع و ترفیع) است.
• نوآوری در فرآیند: هر چند اقدامی که به صورت پیوسته انجام می‌شوند و نتیجه خاصی به دنبال دارند، فرآیند نام می‌گیرند. تعریف نوآوری در فرآیند اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا در اکثر موارد ما می‌توانیم پروسه انجام کارها رو کوتاه‌تر و بهینه کنیم. اما به دلیل تکرار و عادت به پروسه سابق این کار را انجام نمی‌دهیم.
• نوآوری تدریجی: زمانی که به مرور زمان در مدل کسب و کار خود و فرایندها تغییری ایجاد می‌کنید، این کار را به روش تدریجی انجام داده‌اید.
• نوآوری نفوذی: اگر ابداع تغییرات جامعی در مدل کسب و کار یا فرایندهای سازمان شما ایجاد کند، به صورت نفوذی انجام شده است.
• نوآوری رادیکالی: این روش تغییرات جامعی در کسب و کار ایجاد می‌کند. هم فرایندها و هم مدل کسب و کار به روشی نوین ادامه پیدا می‌کنند.

نیازی نیست همیشه تشخیص دهید نوآوری مورد نظر شما در کدام یک از دسته‌های بالا قرار می‌گیرد. این دسته‌بندی بیشتر برای آن ارائه شده است که کمک کند متوجه شوید در کدام یک از بخش‌های سازمان خود می‌توانید از این مفهوم استفاده کنید.

کاربردهای نوآوری در سازمان

زمانی که تعریف نوآوری ارائه می‌شود، بسیاری از افراد به این فکر می‌کنند که چگونه یک «گاو بنفش» به بازار عرضه کنند تا توجه مشتریان را جلب کند. این تنها یکی از قسمت‌های نوآوری در سازمان است. این مفهوم می‌تواند در تمام تار و پود سازمان شما پیاده‌سازی شود.

در ادامه برای هدایت ذهن شما به مسیر صحیح چند مثال برای نوآوری در قسمت‌های مختلف سازمان‌ها ارائه داده‌ایم.

• متد جدیدی برای کمپین‌های بازاریابی پیاده می‌کنید.
• روش جدیدی برای پاداش دادن به کارمندان به کار می‌برید. البته نکاتی را باید در مورد انواع پاداش در سازمان رعایت کنید.
• فرایند ارائه خدمات سازمان را برای ارتقا و بهینه‌سازی تغییر می‌دهید.

نوآوری‌ها لزوما نتیجه مثبت ندارند. گاهی اوقات راهکار نوینی امتحان می‌شود و جواب نمی‌دهد؛ اما شما تجربه جدیدی به دست می‌آورید و می‌توانید مقدمه یک ابداع فوق العاده را فراهم کنید.

اهمیت نوآوری در سازمان

با توجه به تعریف نوآوری متوجه می‌شویم که این مفهوم نیاز روز کسب و کارهای کنونی است و همین موضوع اهمیت استفاده از آن را مشخص می‌کند. برای درک بهتر اهمیت نوآوری در سازمان، مزیت‌های انجام فرایندها و ارائه خدمات و محصولات به شیوه‌ای نوین را بیان کرده‌ایم.

• سازمان شما در بازار پیشتاز خواهد بود.
• مشتریان همیشه مشتاقند با روش‌های جدید شما آشنا شوند و می‌دانند شما کسب و کاری هستید که آن‌ها را شگفت زده می‌کنید.
• کارمندان به سازمان شما متعهد می‌شوند و شغل آن‌ها از حالت تردمیلی خارج می‌شود. در نتیجه بازدهی آن‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
• در سازمان‌هایی که همه به دنبال نوآوری هستند، به تمام جزئیات توجه می‌شود. به همین دلیل احتمال اینکه یک مشکل به محض ایجاد شدن، پیدا و حل شود، بیشتر خواهد شد.
• افراد آشنا با نوآوری به سمت سازمان شما جذب می‌شوند و می‌توانند زمینه رشد و پیشرفت سازمان را فراهم کنند. این روزها نیروهای کار به دنبال شغلی هستند که به استعدادها و توانمندی‌هایشان بهاد دهد.

چگونه محیطی مناسب برای نوآوری سازمانی ایجاد کنیم؟

ابداع از خلاقیت سازمانی و خلاقیت در محیط کار نشأت می‌گیرد. اگر کارمندان خلاقی داشته باشید، همیشه ایده‌های نوینی وجود دارد که با عملی کردن آن‌ها می‌توانید نوآوری سازمانی ایجاد کنید. 

به یاد داشته باشید که تعداد کارمندان سازمان شما از تعداد مدیران سازمان بیشتر است؛ پس می‌توانند ایده‌های بیشتری ارائه دهند و در اجرای آن‌ها همراه شما باشند.

زمانی که به صورت عملیاتی وارد نوآوری و خلاقیت می‌شویم، نمی‌توانیم این دو را از هم تفکیک کنیم. به همین دلیل روش‌هایی که در ادامه برای افزایش نوآوری سازمانی ارائه داده‌ایم، به نوعی با خلاقیت هم ارتباط دارند.

• بین افراد اعتماد ایجاد کنید. زمانی که افراد احساس می‌کنند فرد دیگری از ایده‌شان سوء استفاده می‌کند، دیگر درباره آن صحبت نخواهند کرد.
• به افراد سازمانتان اجازه ریسک کردن بدهید.
• به افراد و به خصوص سرپرستان سازمان آزادی عمل بدهید.
• به روحیه اعضای سازمان توجه داشته باشید. زمانی که افراد از کارشان لذت ببرند، در فعالیت‌های اضافه بر سازمان‌ها هم شرکت داشته باشند.
• منابع لازم را برای اجرایی کردن ایده‌ها در اختیارشان قرار دهید.
• مسئولیت ابداع‌های کوچک را به اعضای سازمان و ابداع‌های بزرگ را به مدیران سازمان بسپارید.
• به ابتکارهایی که نتیجه خوبی دارند یا مزیت‌های بسیاری برای سازمان ایجاد کرده‌اند، پاداش دهید.

زمانی که به تعریف نوآوری در سازمان دقت می‌کنیم، متوجه می‌شویم بسیاری از تکنیک‌های مدیریتی نیز برای تشویق کارمندان کاربرد دارند. به عنوان مثال برگزاری جلسات طوفان فکری در سازمان می‌تواند خلاقیت را در کارمندان افزایش دهد و ایده‌های نوآورانه تولید کند.

منظور از مدیریت نوآوری چیست؟

مدیر الگوی یک سازمان است. پس زمانی که مدیر یک فرد خلاق و نوآور باشد و از ایده‌ها و ابداعات دیگران هم استقبال کند، می‌توانیم مطمئن باشیم این سازمان از تعریف نوآوری به بهترین شکل استفاده می‌کند. مدیریت نوآوری شامل اقدامات مختلفی است که در ادامه آن‌ها را نام برده‌ایم.

• به افراد اختیار دهید در بخش‌های تحت کنترلشان از نوآوری بهره ببرند و تغییر ایجاد کنند. البته در عین حال باید روی این تغییرات نظارت داشته باشید تا سیستم کاری را به هم نریزند.
• منابع لازم برای نوآوری در سازمان را فراهم کنید.
• افراد را برای ارائه ایده‌های خلاقانه و پیاده‌سازی آن‌ها تشویق کنید.
• خودتان اولین نوآور در سازمان باشید.
• سازمانی یادگیرنده ایجاد کنید. بروزرسانی دانش و مهارت‌های یک شخص، قدرت نوآوری را ارتقا می‌دهد.
• سعی کنید افرادی را استخدام کنید که علاوه بر مهارت مورد نیاز شما، خلاقیت و ابتکار هم داشته باشند.

مدیریت نوآوری می‌تواند شامل فاکتورهای مختلفی باشد. با وارد کردن تعریف نوآوری به کسب و کارتان کم‌کم با فوت کوزه‌گری مدیریت این مفهوم آشنا می‌شوید و می‌توانید سازمانی خلاق و نوآور ایجاد کنید.

روش مدیریت نوآوری سازمانی

در قسمت‌های قبلی درباره اینکه چگونه فضای کاری خود را به محیطی ایده‌آل برای ایجاد تغییرات تبدیل کنید، صحبت کردیم. این نکات به نوعی جزو مدیریت نوآوری سازمانی هستند.

در ادامه به چند نکته مهم برای مدیریت موفق ابدعات سازمانی اشاره کرده‌ایم.

• ریسک پذیری را یاد بگیرید و به افراد سازمانتان هم آموزش دهید. همیشه همه تغییرات نتیجه مثبتی ندارند و شکست هم بخش گریزناپذیر تعریف نوآوری است.
• نیازی نیست همه ابتکارات به نام شما ثبت شود. زمانی که در سازمان حسادت وجود نداشته باشد و کسی بخاطر چاپلوسی ایده‌پردازی نکند، نوآوری مفهوم واقعی‌اش را به دست می‌آورد.
• خارج از چارچوب فکر کردن را بیاموزید. بسیاری از ابداعات، با توجه به دانش کنونی ما، غیرممکن به نظر می‌رسند؛ اما می‌توانند فرصتی برای رشد کسب و کار باشند.
• به کارمندانتان بیاموزید به این سوال پاسخ دهند: «دیگر چطور می‌توانم این کار را انجام دهم؟»

کلام آخر؛ استفاده از تعریف نوآوری سازمانی یک برگ برنده است

ما انسان‌ها به تکرار و پیروی عادت داریم. در هر کسب و کاری تمام رقبا تقریبا به یک روش کار می‌کنند و هرکدام از آن‌ها بخشی از بازار را در اختیار دارند و به نتایج تقریبا مشابهی می‌رسند. به نظر می‌رسد هیچ سازمانی بدون نوآوری نمی‌میرد؛ مگر اینکه تغییرات جامعی مثل شیوع ویروس کرونا همه کسب و کارها را به تغییر وادار کند.

این مقاله برای مدیرانی نوشته شد که قصد دارند نتایج متفاوتی بگیرند و با ایجاد تغییر در کسب و کارشان، به جای خط مستقیم، در یک مسیر صعودی حرکت کنند. با استفاده از نوآوری و آزمون و خطای این روش در سازمان، نگاه‌ها به سوی شما کشیده می‌شود. ممکن است ابتدا رقبا شما را مسخره کنند، اما احتمالا بعد از دیدن نتایجی که گرفتید از روش شما پیروی خواهند کرد و آن وقت شما باید به دنبال یک شیوه جدید برای نوآوری باشید!

اگر تاکنون تغییر نوینی در کسب و کار خود ایجاد کرده‌اید و نتیجه مثبتی گرفته‌اید، آن را در کامنت‌ها مطرح کنید. انتقال تجربه‌ها بین افراد مختلف یک بازی دو سر برد است و آگاهی همگانی ایجاد می‌کند.